Autoa erabiltzea da bidaia kromatiko hau egiteko modurik hoberena, eta, oso garrantzitsua, presarik gabe egin behar da. Kolore kontraste handiak ematen dira mendian: gorriak, horiak, laranjak, okreak, marroiak eta berdeak, moreak, grisak… eta bakoitza milaka gama desberdinekin.
Iratiko Oihanaren bihotzean, paisaian ezin hobe integratuta, Iratiko uharka ur leku baketsua da. Orbaizetako udal dermioan dago, Irati basoaren erdigunean, eta Nafarroako Pirinioetako lekurik bitxi eta berezienetako bat da. Urbeltz, Urtxuria eta Egurgio errekek eta beste txikiago batzuek urtegi horretan bukatzen dute. Irabiako urtegian atura atsegin dutenentzat leku kuttunenetako bat da.
Aezkoako “uskaran” “gareak” deitutakoak laborea gordetzeko eta, aldi berean, hori marraskarietatik eta hezetasunetik babesteko biltegiak ziren
Nafarroan 22 garai daude, Interes Kulturaleko Ondarea deklaratuta daudenak, eta horietako 15 Aezkoan daude. Garaia etxeko eraikin osagarria da, dagokion etxe egiteko erabilitako
“Pirinioetako gizakia” paraje hauetan bizi izan zen Historiaurrean zehar, eta horren aztarna ugari utzi zituen. Errepidearen ondoan, eskuinera zabaltzen den larre handian dago harrespilen multzoa. Handienak 10 metroko diametroa du, eta barnean tumulu handi bat. Haren ondoan beste hamasei konta daitezke, eta guztiak ongi mentenduta daude.
Suge pozoitsuen artean tamaina handiko espeziea da. 80 cm luze izan dezake, baian 60-65 cm bitartekoa izatea da ohikoena. Triangelu moduko burua du, eta muturra goialdera zerbait goratua. Begiaren atzean…
Uhandre piriniotarra bertako espeziea da, erreka eta mendi garaien uharketan bizi dena. Uda beroa denean, ur barnean bizi da, ez baititu luze jasaten tenperatura altuak.
Igel handia da. Emeak arrak baino handiagoak dira, eta 90 mm luze har dezakete. Bi orban ilun ageri ditu buruaren bi aldeetara, mozorro baten modura. Mutur biribila du, eta begiko…
